Nina Vadøy Antonsen

I Mjøsa er det målt høge verdiar av bromerte flammehemmarar (BFR) av typen polybromerte difenyleterar (PBDE) i lever frå lake (Lota lota), noko som indikerer at Mjøsa har vorte vesentleg påverka av lokale forureiningar. BFR bryt sakte ned i miljøet og akkumulerer i næringskjeda, i tillegg har fleire av dei alvorlege helse- og miljøskadelege effektar. Desse miljøgiftene verkar hemmande på utvikling av brann og blir blant anna brukt i tekstilar og elektriske og elektroniske produkt, som til dømes datamaskiner og mobiltelefonar. Føremålet med denne masteroppgåva er å undersøkje effektane av BFR på lake, den einaste fisken av torskeordenen Gadiformes som lev i ferskvatn. Lake vart fanga med ruser i Mjøsa (n=15) og i Losna (n=14), ein innsjøaktig del av Gudbrandsdalslågen, som er hovudinnløpselva til Mjøsa. I Losna er det målt låge verdiar av BFR og lake frå Losna vart brukt som referansegruppe. Todimensjonal gelelektroforese (2DE) og biletanalyseprogrammet Delta2D vart brukt til å påvise endringar i uttrykking av protein. Massespektrometri (MS) med matriseassistert laserdesorpsjon/ionisering (MALDI), flygetids (TOF)-instrument og TOF/TOF vart brukt til å identifisere differensielt uttrykte protein påverka av eksponering for BFR. Resulterande MS og MS/MS-data vart nytta til søk opp mot ein database som er basert på genomet til torsk (Gadus morhua) (www.codgenome.no) og databasen NCBInr. Det bioinformatiske verktøyet KEGG (Kyoto Encyclopedia of Genes and Genomes) vart brukt til å finne funksjonell annotering og signalvegar for kvart identifiserte protein, og DAVID (Functional Annotation Bioinformatics Microarray Analysis) vart brukt som ei tilføying og som ei samanlikning med KEGG. Signifikante endringar (p < 0,05) vart observert i uttrykking av 131 protein, der 58 proteinprikkar vart påvist nedregulerte og 73 oppregulerte. Det vart identifisert 23 regulerte protein og 20 ikkje-regulerte protein, og resultatet frå KEGG viste at fleire av dei identifiserte regulerte proteina er involvert i aminosyremetabolisme og cytoskjelettet. Desse proteina vart vurdert som potensielle biomarkørkandidatar. Multivariatanalysar viste at det er klar skilnad mellom gruppa Losna og Mjøsa, i det individprøvene organiserte seg i to grupper basert på proteinmønsteret. Dei kjente biomarkørane CYP1A, vitellogenin og HSP70, og dei potensielle biomarkørane katalase, peroksiredoksin og serotransferrin vart analysert på samleprøver ved bruk av westernblotting. Analyse på individnivå vil kunne gje meir informasjon, og vidare vil det vere aktuelt å analysere på biomarkørar som BFR har vist seg å indusere, som CYP2B og CYP3A. Samla viser resultata i denne masteroppgåva ein signifikant påverknad av miljøgiftene på proteinmønsteret i lake frå Mjøsa i høve til referansefisken.

---

Masteroppgåve i molekylærbiologi til graden Master of Science, juni 2010